Stos operandów i tablica zmiennych lokalnych

Aby zrealizować obietnicę “Write Once Run Everywhere” autorzy Javy musieli rozwiązać kilka problemów. Jednym z nich była zmienna liczba rejestrów procesora. Rozwiązaniem tego problemu było zastosowanie stosu jako struktury danych do wykonywania operacji na operandach. Aby przekonać się jak to działa “pod spodem” zapraszam do wpisu!

Tablica zmiennych lokalnych

Tablica zmiennych lokalnych jak nazwa wskazuje służy do przechowywania zmiennych lokalnych. Są to zmienne widoczne w ramach jednej metody i jednego wątku. Rozmiar tej tablicy wyliczany jest w trakcie kompilacji, dlatego podczas tworzenia tej tablicy jej rozmiar znany jest z góry. Pozwala to na optymalizowanie naszego programu, ponieważ w przeciwnym wypadku tablica ta musiałaby być alokowana dynamicznie. Po stworzeniu tablicy zmiennych na pierwszym indeksie znajduje się referencja do aktualnej instancji (w przypadku metody statycznej nie mamy żadnej instancji). Na kolejnych indeksach znajdują się parametry metody jeśli takowe występują:

public class First {
    
    void method(String first, int second) {
        // empty
    }
    
}

Gdzie:

  • start – offset początkowy (od którego bytekodu zmienna ta jest widoczna)
  • length – długość (przez jak wiele bytekodów zmienna ta jest widoczna)
  • slot – pozycja w tablicy numerowana od 0
  • name – nazwa zmiennej
  • signature – sygnatura zmiennej (zapis JVM)

W tej tablicy znajdują się również zmienne lokalne zainicjalizowane w ramach metody:

public class First {
    
    void method(String first, int second) {
        int third = 100;
        boolean flag = true;
    }
    
}

Tablica poniżej reprezentuje informacje przechowywane w tablicy zmiennych lokalnych:

Jak wiemy już jak przechowywane są zmienne lokalne to spróbujmy wykonać na nich jakieś operacje. Do tego potrzebna będzie nam znajomość stosu operandów.

Stos operandów

Jak napisałem we wstępnie, Java wewnętrznie oparta jest na strukturze stosu. Wszystkie operacje wykonywane w ramach jednej metody polegają na “żonglowaniu” danymi na stosie. W Javie jest to tak zwany stos operandów. Sprawdźmy jak zachowuje się stos operandów dla operacji dodawania dwóch liczb:

public class Add {

  void methodB() {
    methodC(120);
  }

  int methodC(int value) {
    return value + 30;
  }

}

Na samym dole stosu zostało załadowane pole this. Pole to zostało załadowane z tablicy zmiennych lokalnych widocznych pod LocalVariableTable. Ładowanie to odbyło się poprzez instrukcję aload_0, gdzie a reprezentuje typ obiektowy (this to referencja do obiektu), a 0 to numer indeksu w tablicy zmiennych lokalnych:

Następnie na górę stosu wrzucamy stałą. Dzieje się to przy udziale metody bipush 120 gdzie bi reprezentuje typ byte a 120 stałą:

Gdy na stosie znajdują się już dwa elementy pora na wywołanie metody wirtualnej. Metoda invokevirtual pobiera obie wartości ze stosu, pierwsza przekazywana jest jako parametr a druga to wskaźnik na “kim” ta metoda ma być wywołana:

Po wykonaniu metod wynik jej odkładany jest na górze stosu. Aby metoda zakończyła swoje działanie stos operandów musi być pusty. Nasza metoda nigdzie nie używa wyniku wywołania metody methodC(120), więc możemy usunąć ramkę ze stosu korzystając z metody pop:

Dla wirtualnej maszyny Javy koniec metody oznaczany jest poprzez wywołanie metody return. Zauważmy, iż kompilator sam dodał instrukcję return do naszej metody:

Ramka

Na stosie operandów odkładane są ramki, których rozmiar wynosi cztery bajty. Ale jak to cztery bajty? Oznacza to, że jeśli mamy zmienne lokalne typu byte, short, char czy boolean to dopełniane są one do czterech bajtów. Jeśli ktoś z was zastanawiał się nad optymalizacją zmiennych lokalnych to teraz ma odpowiedź, że nie warto ;). Poniżej znajduje się tabela prezentująca jak JVM reprezentuje poszczególne typy:

Long i double

Skoro wiemy, iż ramka posiada rozmiar czterech bajtów to w jaki sposób przechowywane są long i double? Potrzebują one dwóch slotów (ramek). Rozmiar tych typów zmiennych determinuje fakt, iż operacje na zmiennych typu long i double zdejmują cztery ramki ze stosu zamiast dwóch. Czy próbowaliście kiedyś zrobić coś takiego i zastanawialiście się czemu jest to niedozwolone:

100L + 100

Otóż w tym przypadku na stosie znajdowały by się tylko trzy ramki. A metoda ladd ściąga cztery: